Prostat bütün erkeklerde bulunan, erişkin bir erkekte yaklaşık 20 gr ağırlığında, mesanenin (idrar torbası) altında yer alan, içinden mesaneden çıkan idrar yolunun geçtiği idrar yoluyla ejakulatuar kanalların (döl yolları) bağlandığı meninin (döl) idrar yollarına ulaştığı organdır. Buradan sonra meni penisin içindeki idrar yoluna geçerek dışarı atılır.
Prostat doğumdan itibaren bütün erkeklerde bulunmasına karşın testosteron salgılandıkça büyümektedir bu yüzden de prostat hastalıkları ileri yaşlı erkeklerde hastalıkları görülür. Prostat büyümesi her erkekte yaşı ilerledikçe devam etse de bazı erkeklerde prostat içinden geçen idrar yapmada zorluk oluşturarak buna bağlı idrar şikayetlere neden olur ama bazı erkeklerde idrar yolunu kapatacak kadar büyümez ve herhangi bir belirti vermeyebilir.
Prostat yine vücudun kendi salgıladığı testesteronun etkisi sonucu yıllar içinde kanser geliştirebilmektedir. Prostat kanseri genellikle hiçbir belirti vermediği gibi prostatın büyüyüp idrar yolunu tıkaması sonucu idrar yapma şikayetlerine neden olabilir. İdrar şikayetleri ile prostat kanseri varlığı ya da evresi ilişkili değildir. Bu yüzden prostat kanseri sadece şikayeti olan hastalarda değil şikayeti olmasa bile orta yaşın üzerindeki erkeklerde muayene ve tetkikler sonrası tespit edilir. Bu sebepten ötürü özellikle yakın akrabasında prostat kanseri olan erkeklere şikayeti olmasa bile 45 yaşından itibaren prostat kanseri taraması önerilmekte iken böyle bir öyküsü olmayanlarda şikayeti olmasa bile 50 yaşından itibaren prostat kanseri taraması önerilmektedir. Prostat kanseri taraması öncelikle prostat muayenesi ve laboratuar değerleri istenerek yapılmaktadır.
Prostat hastalıklarında tedavi planlaması yapılırken öncelikle kanser için tarama yapılmalıdır. Tedavi planımızı değiştirmemizi gerektirecek bir kanser olup olmadığını anlamak için öncelikle kandan prostat tetkiki (PSA) yapılmalı ve tecrübeli uzman doktorlar tarafından makattan parmakla prostat muayenesi yapılmalıdır. Bu işlemler sonunda prostat kanserinden şüphelenildiği taktirde hastalara prostat MR’ı (Multiparametrik Prostat Manyetik Rezonans Görüntüleme) çektirilir. Bu görüntüleme sonucunda prostatta kanser şüpheli bir yer görülmesi durumunda ise bu yer işaretlenerek tam bu alan hedeflenir ve ince bir biyopsi iğnesiyle makattan prostat biyopsisi için üretilmiş özel bir Ultrason aparatı ile girilerek prostattan biyopsi yapılır.
Prostat biyopsisi sonucunda prostat kanseri saptanan hastalarda kanserin başka organlara sıçrayıp sıçramadığını (metastaz) değerlendirmek için hastanın risk durumuna göre bilgisayarlı tomografi, MR, Sintigrafi ve PET-PSMA gibi vücut tarama yöntemleri tercih edilebilir.
Tarama sonucunda başka organlara metastaz yapmamış prostat kanserinde çok erken evrede bazı hastalarda takip edilebileceği gibi bazı tedavi tekniğine uygun özellikteki hastalara Nanoknife tedavisi uygulanabilir. Prostatta sınırlı tümörü olan prostat kanseri hastalarında ışın tedavisi (radyoterapi) uygulanabilse de en etkin tedavi yöntemi cerrahi olarak prostatın çıkarılmasıdır.
Prostat kanseri cerrahisi idrar yolu üzerinde üretra adı verilen penisin içinde yer alan idrar yolu ile idrar torbası (mesane) arasında yer alan prostatın ve ona bağlı olan dölün (sperm) depolandığı seminal veziküllerin bir bütün olarak çıkartılarak idrar torbasına idrar yolunun dikilmesidir.
Prostat kanseri cerrahisi Açık, Laparoskopik ve Robotik yapılabilir. Açık Prostat Cerrahisi eskiden beri uygulanan etkin bir ameliyat olsa da yerini cerrahi başarı sonuçları daha iyi ve komplikasyonları daha az olan Robotik Prostat Cerrahisine bırakmaya başlamıştır.
Karın içindeki organların ameliyatında güvenle tercih edilen laparoskopi 90’lı yılların sonunda prostat ameliyatı için de uygulanmaya başlansa da laparoskopik prostat kanseri ameliyatı teknik zorluktan dolayı çok kabul görmemiş laparoskopinin prostat ameliyatında kullanımı yaygınlaşmamıştır.
2000’li yıllarda robotik ameliyatların başlamasıyla bu tedavi bulunduğu yer nedeniyle ulaşılması, ameliyatı çok zor olan ve ince beceri gerektiren prostat ameliyatında başarısı ortaya çıktıkça kısa sürede prostat ameliyatlarında kullanımı çok artmış ve hastanın konforunda, ameliyat sonrasında idrar tutmasında ve kanser tedavi başarısındaki sonuçları görüldükçe açık prostat kanseri ameliyatına tercih edilir hale gelmiştir.
Prof. Dr. Lütfi TunçÜroloji, Laparoskopik & Robotik Cerrahi Uzmanı